पायची किंमत(π)

संदर्भ : एक whatsapp पोस्ट

पायची किंमत(π): प्राचीन काळी मुद्रणकला विकसित झालेली नव्हती.भूर्जपत्रावरही लेखन करण्याची कला फारशी परिचित नव्हती.सर्व वैज्ञानिक आणि गणिती संकल्पना शब्दबध्द आणि श्लोकबध्द करण्यात येत होत्या. अध्ययन अनुभूतींचे संक्रमण मौखिकपणे एका पिढीकडून पुढच्या पिढीकडे होत होते. त्यासाठी श्लोकाना गेयता असणे गरजेचे असते.श्लोकाना गेयता प्राप्त व्हावी यासाठी पूर्वी छंदांचा आणि अक्षरगण व्रुत्ताचा उपयोग केला जात असे.त्यासाठी प्रत्येक ओळीतील मात्रांचे गणन निर्धारित असे.म्हणून अंकासाठी किंवा संख्यासाठी वेगवेगळ्या शब्दांचा उपयोग केला जात असे.
अशा अंक किंवा संख्या दर्शक शब्दांना 'शब्दांक' असे म्हटले जाते. इ.स. 1340 ते 1425 या काळात होउन गेलेल्या आचार्य माधव या गणितीने π (पाय) म्हणजे वर्तुळाच्या परिघाचे त्याच वर्तुळाच्या व्यासाशी असलेल्या गुणोत्तराची जास्तीत जास्त अचूक किंमत काढली आहे. त्यांचा श्लोक पुढील प्रमाणे आहे.
विबुध नेत्र गज अहि हुताशन: ।
त्रि गुण वेद भ वारण बाहवा:।।
नव निखर्व मिते व्रुत्तविस्तरे।
परिघि मानस इदं जगदु: बुधा।।
वरिल श्लोकातील शब्दांकांचे संख्या खालील प्रमाणे आहेत.
विबुध- 33(देव) , नेत्र- 2(डोळे) ,गज- 8(हत्ती) ,अहि- 8 (सर्प), हुताशन:-3(अग्नी),
त्रि गुण- 3(तीन गुण), वेद-4(वेद), भ-27(नक्षत्र), वारण- 8(हत्ती), बाहवा- 2(हात), नव निखर्व- 900,000,000,000.
अंकानां वामनो गति:। या उक्ती नुसार वरील किंमती उजवीकडून डावीकडे लिहाव्या लागतील.
परिघ= 2872433388233
व्यास= 900,000,000,000
π = परिघ÷ व्यास
= 3.1415926535922.