कुंडलिनी विद्या भाग ६

काही वाचकांनी या आधीचे लेख वाचून प्राणधारणेला सुरुवात केली असे कळले. छान.
 
कुंडलिनी विद्या जाणून घेण्याचा प्रयत्न करीत आहोत. आधीच्या  लेखात स्पष्ट केल्याप्रमाणे मी ही विद्या पारंपरिक  पद्धतीने शिकलो नाही. बराचसा अंत:प्रेरणेने आणि आणि नंतर इंटरनेटवरून माहिती घेत शिकलो.  म्हणूनच ज्यांना ही  विद्या पारंपरिक पद्धतीने शिकायची आहे त्यांच्यासाठी ही लेखमाला नाही. गौतम बुद्धाच्या 'अत्त दीपो भव' (तूच तुझा दीप बन) या वचनावर माझी श्रद्धा आहे. ज्यांना ही पद्धत मान्य आहे त्यांच्यासह आपण एकमेकांना साहाय्य  करीत या  विद्येतील बारकावे जाणून घेऊ. 

मागील लेखात आपण प्राणधारणेच्या पहिल्या टप्प्याची ओळख करून घेतली. भ्रूमध्य आणि वरचा ओठ या त्रिकोणात श्वासाची जाणीव आपल्याला घायची आहे. आपण ही पहिल्या टप्प्याची साधना किमान एक महिना रोज एक तास करणार आहोत. फार घाई केली तर हवे तसे लाभ मिळणार नाहीत. आपल्याला शांतपणे पुढे जायचे आहे. 

भ्रूमध्य आणि वरचा ओठ या त्रिकोणात श्वासाची स्पष्ट जाणीव होऊ लागली आणि हे ध्यान विनाअडथळा  किमान दहा मिनिटे टिकून राहू लागले की पुढील टप्प्यास सुरुवात करावी. आता आपल्याला हा त्रिकोण लहान करायचा आहे. भ्रूमध्य आणि नाकाची छिद्रे या लहान त्रिकोणात (चित्र  Level 2 पहा) आता श्वासाची जाणीव घ्यायची आहे. मन अधिक सूक्ष्म करायचे आहे. मन जितके सूक्ष्म बनेल तेवढे आपले ध्यान अधिक चांगले, परिणामकारक होणार आहे. हा दुसरा टप्पाही सुमारे एक महिना चालेल. 

त्या पुढील टप्प्यात हा स्पर्श जाणण्याचा भाग अधिक सूक्ष्म करायचा आहे. आता फक्त नाकाच्या द्वारांवरती (चित्र Level 3 पहा) श्वासाची जाणीव घ्यायची आहे. 

या सर्व प्रक्रियेत कोठेही श्वासाची गती स्वत:हुन बदलायची नाही. नैसर्गिक श्वास चालू असला पाहिजे. आपण या श्वासाचे केवळ 'द्रष्टा' बनायचे आहे. प्राणधारणेची ही क्रिया कोठल्याही ध्यानाचा पाया आहे. पाया भक्कम झाल्याशिवाय इमारत  राहू शकणार नाही. 

कुंडलिनी ध्यानासंबंधी अधिक माहिती पुढील लेखात.