Wednesday, January 19, 2022

समांतर विश्वे तर्क आणि संभावना : भाग ३ लेखक जयेश चाचड

 बिग बँग च्या वेळेस नवनिर्मितीसाठी अफाट ऊर्जा उपलब्ध होती. या उर्जेचा बहुमितीवर काही परिणाम झाला असेल का ? एक विचारप्रवाह असाही आहे की ज्याला आपण बिग बँग समजतो तो प्रत्यक्षात बिग बँग नसून आपल्या विश्वाचे विभाजन होते. बिग बँग आधी आपले विश्व दहा मित्यांचे विश्व होते ज्यात बहुमितीय प्रवास मोठ्या प्रमाणावर शक्य होता. पण हे दहा मित्यांचे विश्व खूपच अस्थिर होते, या अस्थिर विश्वाला तडा गेला (ज्याला आपण बिग बँग म्हणतो) आणि विश्वाचे दोन भाग झाले. एक भाग म्हणजे आपले चार मित्यांचे विश्व आणि दुसरा भाग म्हणजे सहा मित्यांचे आपल्या विश्वाचे जुळे भावंड असलेले विश्व.

ज्या विश्वात आपण रहातो ते या वैश्विक उलथापालथीत प्रसरण पावत गेले तर दुसरे सहा मिती असणारे विश्व आकुंचन पावत गेले. आपले विश्व निरंतर प्रसारण पावतेय ते या दहा मित्यांच्या अवकाश काळाच्या विभाजनामुळे अशीही एक थिअरी आहे.
कोपनहेगन इंटरप्रिटेशन (यात बोहर, हायझेनबर्ग यांनी मांडलेले सिद्धांत तसेच श्रोडिंगर, पाऊली, डिरॅक, लुई दे ब्रॉ या दिग्गजांनी दर्शवलेला पाठींबा आणि त्यांचे सिद्धांत येतात) नुसार जेव्हा तुम्ही निरीक्षण करता, मोजमापे घेता तेव्हा त्या घटनेच्या शक्यतेचे वेव्ह फंक्शन कोलमडते आणि लहर नष्ट होऊन कण उरतात (कण आणि लहरींचे द्वित्व). त्यामुळे वेव्ह फंक्शन च्या प्रत्येक शक्यतेचे एक समांतर विश्व संभव आहे. पुढे लोकप्रिय होत चाललेल्या डिकोहरन्स सिद्धांतानुसार ही सर्व समांतर विश्वे संभव आहेत पण आपले वेव्ह फंक्शन त्यांच्याशी जुळवून घेऊ शकत नाही त्यामुळे आपण या समांतर विश्वांशी संपर्क करू शकत नाही. स्टिवन वाईनबर्ग च्या मते हे काहीसे रेडिओ ऐकण्यासारखे आहे. तुमच्या अवतीभोवती निरनिराळ्या प्रकारच्या रेडिओलहरी फिरत असतात पण तुमच्या रेडिओवर तेच स्टेशन लागते जे या रेडिओलहरींपैकी ज्याच्याशी ट्यून होते.
समांतर विश्वाशी संपर्क साधण्यासाठी आपल्याला आपल्या रेडिओचे 'ट्युनिंग' वाढवावे लागेल असे दिसतेय.
क्रमशः

No comments:

Post a Comment