भैरवी

 आज नवरात्रीचा सहावा दिवस. आज आपण दशमहाविद्यांपैकी सहावी महाविद्या भैरवी हिची ओळख करून घेणार आहोत.

भैरवी ही दशमहाविद्यांमधील एक महत्त्वाची देवी आहे. तिचं स्वरूप खूप रौद्र आणि भयानक असलं तरी ती आपल्या भक्तांना शक्ती आणि संरक्षण देणारी आहे. भैरवीला 'भयाची नाशक' म्हणून ओळखलं जातं. ती काळावर नियंत्रण ठेवते आणि तिच्या उपासकांना मृत्युच्या भयापासून मुक्त करते.

कथा अशी आहे की, एकदा सृष्टीवर असुरांनी अत्याचार वाढवले होते. ते इतके शक्तिशाली झाले की, त्यांनी देव, ऋषी-मुनी आणि मानवांवर आक्रमण सुरू केलं. सगळीकडे भय आणि त्रासाचा वातवरण पसरला. या संकटाचा सामना करण्यासाठी महादेव अर्थात भगवान शिव यांनी एक शक्तिशाली देवी निर्माण करण्याचा विचार केला, कारण त्यांचं स्वतःचं रौद्र रूप अपूरे होतं.

शिवाने आपल्या तिसऱ्या नेत्रातून एका प्रचंड तेजाचे प्रकट होण्याची प्रक्रिया सुरू केली, ज्यातून भैरवी देवी उत्पन्न झाली. ती तांत्रिक साधनांमध्ये महत्त्वाची मानली जाणारी शक्ती आहे. तिचं रूप अत्यंत भयानक आणि उग्र होतं. तिच्या हातात खड्ग (तलवार), त्रिशूळ आणि कपाल होतं, आणि ती काळी वाघाच्या कातडीवर बसलेली होती. तिचे डोळे रागाने लाल झालेले होते, आणि ती रक्ताने माखलेली दिसत होती. तिचं हे उग्र रूप भय उत्पन्न करतं, पण तेच रूप संकटांपासून रक्षण करणारं आहे.

भैरवीच्या जन्माचं मुख्य कारण असं सांगितलं जातं की, ती असुरांचा संहार करण्यासाठी प्रकट झाली होती. कथा सांगते की असुरराजाने अमरत्वाची सिद्धी मिळवण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली होती. त्या तपश्चर्येमुळे देव घाबरले आणि त्यांनी शिवाकडे मदतीची याचना केली. शिवाने आपल्या शक्तीने भैरवीला प्रकट केलं आणि तिला असुरांच्या संहाराचा आदेश दिला. ती आपल्या तेजस्वी शक्तीने असुरांना संपवते आणि जगात पुन्हा शांतता आणते.

या घटनेनंतर भैरवीला 'भयाचा नाश करणारी' म्हणून पूजलं जाऊ लागलं. तिच्या रूपात ती जगाला संकटांतून मुक्त करण्याचं कार्य करते. ती केवळ असुरांचा नाश करणारी नाही, तर मानवांना त्यांच्या जीवनातील मानसिक, शारीरिक आणि आध्यात्मिक अडचणींमधून बाहेर काढणारी आहे. भैरवीच्या उपासनेने साधकाला अंतर्बाह्य बल प्राप्त होतं आणि संकटांवर मात करण्याची शक्ती मिळते.

शिवाच्या शक्तीचं रौद्र रूप म्हणून भैरवीला गणले जातं. ती शिवाच्या सहचारिणी आहे, पण ती स्वतंत्र रूपानेही पूजा केली जाते. तिची उपासना खूप साधकांना त्रासमुक्त जीवन देण्यास मदत करते, आणि त्यांची साधना यशस्वी बनवते.

तर, भैरवीची उत्पत्ती ही एक अत्यंत शक्तिशाली कथा आहे, जिच्या माध्यमातून ती देवता संहारक रूपात दिसते, पण तिच्या उग्रतेमागे एक अत्यंत सकारात्मक आणि संरक्षणात्मक शक्ती दडलेली असते.

भैरवीला 'क्षेत्रपालिका' म्हणूनही ओळखलं जातं. 'क्षेत्रपालिका' म्हणजे ती देवी काशी क्षेत्राचं संरक्षण करते. काशीमधील प्रत्येक जिवंत आणि मृत व्यक्तीचं रक्षण करण्याचं काम भैरवी करते. ती इथल्या प्रत्येक यात्रेकरूची देखील सुरक्षा करते आणि त्यांचं जीवन उन्नत करण्याचं सामर्थ्य देते.

उपासनापद्धती

काशीमध्ये भैरवीची उपासना अत्यंत शास्त्रोक्त पद्धतीने केली जाते. इथल्या साधकांना तांत्रिक साधना आणि उपासना तंत्राचं विशेष महत्त्व आहे. साधक भैरवीची उपासना रात्रभर करत असतात. तांत्रिक पद्धतीत, हवन, मंत्रजप, आणि ध्यान या गोष्टींचा समावेश असतो. खासकरून 'भैरवी मंत्र' चा जप अत्यंत प्रभावी मानला जातो.

काशीमध्ये 'मां भैरवी शक्तिपीठ' हे एक महत्त्वाचं स्थान आहे, जिथं साधक आणि भक्त नियमितपणे येऊन उपासना करतात. या शक्तिपीठात भक्त देवीला रक्तवर्णी वस्त्र, लाल फुलं, तांदुळ, हळद आणि कुंकवाचं अर्पण करतात. काही साधकांना मंत्रशक्ती आणि तांत्रिक शक्ती मिळवण्यासाठी कठोर उपासना करावी लागते.

विशेष काळात उपासना

काशीमध्ये भैरवीची उपासना खासकरून नवरात्राच्या काळात खूप महत्त्वाची मानली जाते. या काळात देवीला विशेष पूजा अर्पण केली जाते, ज्यात शक्ती, धैर्य, आणि मृत्यूवर विजय मिळवण्यासाठी साधना केली जाते. इतर वेळी, अमावस्येच्या दिवशी किंवा महाशिवरात्रीच्या काळातही भैरवीची साधना प्रभावी मानली जाते.

भक्तांचा श्रद्धाभाव

भैरवीच्या उपासनेमध्ये श्रद्धेचा महत्त्वपूर्ण भाग असतो. भक्त देवीच्या कृपेने आपल्या सर्व भयांवर आणि संकटांवर मात करू शकतात असं मानतात. ती मृत्यूच्या वेळी आपली मुक्ती करण्यासाठी उपस्थित असते, आणि आपल्याला यमलोकाच्या भयापासून वाचवते. भक्तांमध्ये असंही मानलं जातं की, जर कुणी काशीमध्ये मरण पावला, तर भैरवी त्याला मृत्युच्या वेळी रक्षण करते, आणि त्याच्या आत्म्याला मोक्ष प्राप्त होण्यासाठी मदत करते.

काशीतील प्रमुख मंदिर

'काशी भैरवी शक्तिपीठ' हे काशीमध्ये भैरवी देवीचं प्रमुख मंदिर आहे. हे मंदिर भक्तांसाठी एक शक्तिपीठ आहे, जिथे तीव्र साधना केली जाते. इथं हजारो भक्त देवीच्या कृपेसाठी येतात आणि आपली संकटं, भय, आणि अडचणी दूर करण्यासाठी तिच्या चरणी नतमस्तक होतात. या मंदिरात खासकरून तांत्रिक उपासक येतात आणि देवीच्या मंत्राचा जप करतात.

काशीमध्ये भैरवी देवीची उपासना ही केवळ तांत्रिक साधनेपुरती मर्यादित नाही; ती भक्तीभावाने केलेली साधना असून, ती भक्तांच्या जीवनातील अडचणी दूर करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण मानली जाते.

भारतभर भैरवीची अनेक मंदिरे आहेत, पण पश्चिम बंगालमध्ये ती विशेष प्रसिद्ध आहे. काशीच्या भैरवी मातेचं मंदिर खूप प्रसिद्ध आहे, जिथं श्रद्धाळू मोठ्या संख्येने जातात.

भैरवीची उपासना आपण धैर्य आणि शक्ती मिळवण्यासाठी करू शकतो. तिच्या कृपेने संकटांचा सामना करण्याची ताकद आपल्याला मिळते, आणि तिने दिलेल्या मार्गदर्शनाने जीवनातल्या अडचणी सहजपणे पार करता येतात.

तर अशी आहे भैरवी देवी - रौद्र रूपात आपल्याला संरक्षण देणारी, भयाचा नाश करणारी शक्ती!